Điều chỉnh giọng văn phù hợp với mục tiêu, đối tượng đọc

Mình thường hay nói rằng, giọng văn chính là “âm sắc” của người viết. Nó được xem là một trong những yếu tố khiến người đọc có muốn ở lại trên bài của bạn hay không.

Cùng một nội dung, nếu giọng văn sai tông, người đọc sẽ cảm thấy lệch nhịp. Như thể bạn đang nói chuyện nghiêm túc bằng giọng đùa cợt, hoặc đang chia sẻ tâm tình mà lại dùng ngôn ngữ một cách khô khan.

Viết có giọng văn riêng là điều quan trọng nhưng biết điều chỉnh giọng văn theo mục tiêu và đối tượng mới là kỹ năng giúp người viết chuyên nghiệp thật sự.

1. Xác định rõ mục tiêu của bài viết

Nếu đã từng đọc các bài viết chia sẻ về viết lách của mình, chắc hẳn bạn sẽ rất quen thuộc với việc mình liên tục nhắc về việc xác định rõ mục tiêu của bài viết. Bởi khi chúng ta có mục tiêu viết thì mới có thể thực hiện được các bước tiếp theo được. Tương tự như với việc điều chỉnh giọng văn cũng vậy.

Trước khi đặt bút viết, bạn cần tự hỏi chính mình là mục tiêu của bài viết này nhằm mục đích gì. Là chia sẻ kiến thức, thuyết phục người khác mua hàng hay đơn giản chỉ là tâm tình truyền cảm hứng.Câu trả lời sẽ quyết định đến gần như toàn bộ âm điệu của nội dung bạn sắp viết ra.

Ví dụ như nếu mục tiêu là truyền cảm hứng thì bạn nên chọn giọng văn nhẹ, có cảm xúc, dùng hình ảnh gợi mở. Nếu mục tiêu là chia sẻ kiến thức thì nên ưu tiên giọng văn logic, ngắn gọn, có ví dụ minh họa. Còn trường hợp muốn thuyết phục hoặc bán hàng thì cần giọng văn chủ động, rõ ràng và nhấn mạnh lợi ích.

Xem thêm:

• Trước khi bắt đầu, hãy xác định mục tiêu viết của bạn là gì?
• Làm sao để chuyển mục tiêu viết thành thông điệp đúng trọng tâm?

2. Phác hoạ chân dung người đọc

Không có giọng văn nào phù hợp với tất cả người đọc của chúng ta. Nên một bài viết dành cho người học nghề sẽ không thể giống với bài viết cho người đã có kinh nghiệm. Phác hoạ chân dung người đọc thực ra khá dễ. Bạn chỉ cần hình dung cụ thể một chút bằng cách trả lời các câu hỏi như người đọc của bạn độ tuổi bao nhiêu, hiểu biết ở mức nào, đang tìm kiếm điều gì? Họ cần được động viên, được hướng dẫn, hay được thuyết phục?

Lấy một ví dụ về trường hợp người viết là người đang chuẩn bị bắt đầu làm freelance, đang loay hoay tìm cách giữ kỷ luật. Thì lúc này sẽ có 3 điểm nổi bật là người mới bắt đầu – freelance – tìm cách giữ kỷ luật. Từ đây, bạn có thể hướng đến giọng văn mang tính đồng cảm, thấu hiểu hơn là đưa ra sự hướng dẫn chỉ dạy lý thuyết.

Xem thêm:

• Hiểu và áp dụng công thức 5W+1H trong một bài viết
• Tối ưu định dạng và phong cách viết theo từng kênh đăng tải

3. Điều chỉnh “tông” giọng văn cho phù hợp

Như đã chia sẻ ở trên, trước khi lựa chọn giọng văn, chúng ta cần xác định mục tiêu viết. Thường thì sẽ có nhiều mục tiêu viết khác nhau, như là truyền cảm hứng, đồng cảm thấu hiểu, chia sẻ kiến thức, bán hàng,… Dưới đây là vài cách sử dụng giọng văn phù hợp cũng như cách thể hiện cụ thể mà bạn có thể tham khảo:

4. Thực hành thử viết một chủ đề nhiều giọng văn khác nhau

Xác định mục tiêu, phác hoạ chân dung người đọc, lựa chọn điều chỉnh giọng văn cho phù hợp rồi chỉ để đó mà không thực hành thì mọi chuyện cũng chỉ dừng lại ở ý định. Vậy nên nếu bạn đã xác định được những điều trên, hãy bắt tay vào thực hành ngay.

Bây giờ mình sẽ chọn chủ đề là làm việc tự do freelancer và viết theo 4 mục tiêu với 4 chân dung khách hàng tương ứng là:

• Truyền cảm hứng cho người sắp bắt đầu: “Bắt đầu làm freelance cũng giống như bước sang một căn phòng sáng đèn mà trước giờ bạn chỉ dám đứng ngoài nhìn vào. Ban đầu có thể bỡ ngỡ, lúng túng, nhưng mỗi dự án bạn hoàn thành sẽ mở thêm một cánh cửa mới như cơ hội gặp khách hàng tốt, được làm điều mình giỏi, được thấy giá trị bản thân tăng lên từng ngày. Điều đẹp nhất không phải là sự tự do mà là cảm giác bạn đang tự xây cho mình một cuộc đời tự lo do chính mình lựa chọn.”
• Chia sẻ kiến thức cho người chuẩn bị bước chân vào lĩnh vực: “Để làm freelance bền vững, hãy bắt đầu từ việc xây dựng quy trình làm việc rõ ràng và minh bạch. Bạn cần xác định các bước làm việc, thời gian xử lý trung bình cho từng nhiệm vụ cũng như các tiêu chí báo giá cụ thể. Những thứ này sẽ giúp bạn chuyên nghiệp hơn và cũng để khách hàng yên tâm khi hợp tác.”
• Kết nối, đồng cảm với những người cũng đang làm giống mình: “Nhiều freelancer đều trải qua giai đoạn mất cân bằng giữa công việc và đời sống. Có tuần chạy deadline căng thẳng đến mức chẳng kịp ăn trưa, có tuần lại rảnh rỗi chỉ việc ăn và ngủ. Sự thất thường đó khiến bạn đôi khi hoài nghi chính lựa chọn của mình. Nhưng khi biết cách quản lý dòng việc và giữ nhịp sống ổn định hơn, bạn sẽ thấy nghề này thực ra vẫn rất đáng để gắn bó.”
• Cung cấp bộ tài liệu hỗ trợ cho người muốn trở thành Freelancer: “Nếu bạn mới bắt đầu làm freelance và đang loay hoay với việc tìm khách, báo giá, hay giữ kỷ luật làm việc, bạn không phải tự xoay sở một mình. Bộ Freelance Starter Kit được thiết kế để giúp bạn thiết lập nền tảng vững từ ngày đầu. Từ mẫu báo giá chuyên nghiệp, checklist quy trình làm việc, hướng dẫn xây dựng hồ sơ năng lực cho đến cả lộ trình 30 ngày duy trì kỷ luật. Khi có hệ thống hỗ trợ, bạn sẽ bớt áp lực, làm việc tự tin và tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều.

Sau khi đọc bốn ví dụ, bạn có thể thử tự viết lại một đoạn trong bài của mình theo các giọng văn khác nhau. Việc này giúp bạn cảm nhận được “độ rung” của từng tông giọng, từ đó chọn được cách diễn đạt phù hợp nhất.

Theo mình, giọng văn không phải là thứ cố định. Nó thay đổi linh hoạt tùy theo người đọc, mục tiêu cũng như ngữ cảnh khác nhau. Người viết chuyên nghiệp không cố ép mình “giữ tông” mà biết chọn tông đúng lúc sao cho phù hợp. Vậy nên nếu bạn tìm cách điều chỉnh giọng văn sao cho phù hợp với từng bài viết ra thì có thể tham khảo một số gợi ý của mình ở trên nhé.