Rất nhiều người mắc kẹt khi viết vì họ ngồi xuống viết ngay mà chưa dành vài phút để suy nghĩ xem mình đang viết cái gì, viết cho ai, và viết để làm gì. Kết quả là bài viết thiếu định hướng, dễ lan man và không thực sự chạm đúng người đọc.Vì vậy, trước khi đặt bút xuống bạn cần xác định rõ 6 yếu tố cơ bản của công thức 5W+1H. Đây là những yếu tố sẽ giúp bạn lựa chọn góc nhìn/ góc kể chuyện, lập dàn ý, triển khai nội dung cũng như giữ mạch bài nhất quán và tiết kiệm đáng kể thời gian chỉnh sửa sau này.
Theo Content Marketing Institute, 70% marketer chuyên nghiệp cho biết họ đạt hiệu quả cao hơn khi có bản kế hoạch nội dung rõ ràng trước khi bắt đầu viết. Điều đó cho thấy tư duy trước khi viết không chỉ là bước phụ mà là gốc rễ của một bài viết hiệu quả.
Vậy công thức 5W+1H ở đây là gì?
1. What – Mình đang viết nội dung gì?
Trước tiên, hãy làm rõ bạn đang viết về chủ đề nào. Đây là phần “xác định tọa độ” cho toàn bộ bài viết sau này. Một khi đã xác định rõ ràng và chính xác chủ đề cần viết thì nội dung triển khai càng dễ thực hiện và dễ đi vào đúng trọng tâm. Điều này cũng tránh được tình trạng viết A mà lạc sang B gây lan man rối rắm cho người đọc.
Nếu bạn định viết về “5 cách đốt bay 4kg mỡ trong 3 tuần” thì bạn cần cam kết nội dung sẽ xoay quanh 5 cách cụ thể, không lan man sang chuyện quản lý tài chính cá nhân hay chiến lược dài hạn của doanh nghiệp.
2. Who – Mình viết nội dung này cho ai?
Hiểu rõ người đọc là ai chính là yếu tố giúp bạn chọn đúng giọng văn, đúng cách diễn đạt cũng như lựa chọn dẫn chứng phù hợp cho bài viết.
Thử tưởng tượng bạn đang nói chuyện với một bạn sinh viên sẽ khác với một CEO của một Doanh nghiệp.
Cùng một nội dung, nhưng cách trình bày, ví dụ và ngôn ngữ sẽ có sự thay đổi linh hoạt để có thể tạo được sự kết nối với người đọc.
Nếu viết cho người mới, bạn cần giải thích rõ ràng, tránh dùng từ chuyên môn quá sâu.
Nếu viết cho người trong nghề, bạn nên ưu tiên đi thẳng vào insight, case study, ví dụ thực tế.
Còn viết cho khách hàng, tốt nhất nên tập trung vào lợi ích, cảm xúc, giải pháp.
3. Why – Mình viết nội dung này với mục tiêu gì?
Có nhiều mục tiêu khác nhau khi viết nội dung. Viết để bán hàng? Viết để chia sẻ kiến thức? Viết để tăng tương tác trên mạng xã hội?
Mỗi một mục tiêu sẽ có cách triển khai khác nhau ở tone giọng, cấu trúc bài, cách CTA,…Và chính việc xác định mục tiêu viết ngay từ đầu sẽ giúp bạn tránh được tình trạng “viết cho đã nhưng không biết để làm gì”.
Nếu bạn viết để chia sẻ kiến thức, thì bài viết cần đầy đủ thông tin, có thể kèm theo tài liệu, checklist. Nhưng nếu bạn viết để bán hàng, thì cần nhấn mạnh lợi ích, giải quyết vấn đề và dẫn dắt người đọc đến hành động cụ thể (mua hàng, inbox, để lại thông tin…). Trong trường hợp muốn viết một bài tương tác, bạn có thể sử dụng ngôn ngữ hướng đến cảm xúc và hành vi của người đọc (chẳng hạn như vui vẻ, yêu, ghét, đồng cảm,…).
4. Where – Mình viết nội dung này cho kênh nào?
Nội dung viết ra, đặc biệt là nội dung tiếp thị sẽ được hiển thị ở nhiều kênh khác nhau (Blog, fanpage, group,…). Mỗi nền tảng sẽ có mỗi tiêu chí riêng (mình thường hay gọi là luật chơi sân khách) nên việc của chúng ta là phải hiểu và xác định chính xác nơi hiển thị bài đăng thì mới có thể xây dựng những nội dung phù hợp với những tiêu chí của các sân chơi đó được.
Viết cho blog, bạn nên ưu tiên nội dung dài hơn, chuyên sâu hơn, có thể kèm hình ảnh, heading, bullet points.
Viết cho fanpage, thì content ngắn gọn, bắt trend tốt, CTA rõ ràng sẽ rất có đất diễn.
Viết cho group, nội dung nên nghiêng về tính cá nhân, chia sẻ trải nghiệm thực tế, đặt câu hỏi tương tác.
Đừng cố viết một bài 2000 chữ rồi mang đi post Facebook, và cũng đừng đăng một bài cảm xúc 200 chữ lên website công ty.
5. When – Mình viết nội dung này khi nào?
Trong viết tin, bài báo chí, when là thời điểm diễn ra sự việc cần được cung cấp trong bài để người đọc được nắm rõ. Ví dụ như “Vào lúc 8h00 sáng ngày 26/5/2025 – đó chính là when.”
Tuy nhiên theo mình trong viết lách nói chung, hoặc viết tiếp thị quảng cáo nói riêng, ở một số dạng bài chúng ta không nhất thiết phải quy định when là thời điểm diễn ra sự vật sự việc.
Thay vào đó, chúng ta có thể hiểu when là thời điểm triển khai và đăng tải bài viết. Ví dụ như trong marketing, when của một bài viết có thể rơi vào các thời điểm như chuẩn bị triển khai chiến dịch ra mắt sản phẩm mới, đẩy mạnh quảng cáo cho chiến dịch, tổ chức sự kiện,…
Thời điểm đúng cần phải đáp ứng 2 tiêu chí đó là sự phù hợp và sự liên quan. Bạn viết bài chia sẻ về “Xu hướng content 2025” thì đừng để đến giữa năm 2026 mới đăng. Hoặc nếu bạn muốn “đánh vào cảm xúc” của người đọc, hãy gắn nó vào một thời điểm cụ thể như: dịp lễ, cuối năm, đầu tuần, sinh nhật,…
Việc chọn đúng thời điểm giúp nội dung của bạn chạm đúng cảm xúc, đúng nhu cầu và tăng khả năng được chú ý hơn hẳn.
6. How – Mình viết như thế nào?
Trong viết báo, How cung cấp diễn biến chi tiết của một sự vật sự việc, cách thức xảy ra, quy trình cụ thể như thế nào. Ví dụ như vụ cháy xảy ra như thế nào? Nguyên nhân bắt nguồn từ đâu? Ngọn lửa lan rộng ra sao? Lực lượng chữa cháy đã xử lý như thế nào?
Còn trong ngữ cảnh viết content marketing hoặc viết sáng tạo, How sẽ là việc xác định phong cách viết, giọng văn, kết cấu bài viết phù hợp với mục tiêu và đối tượng đọc.
Có thể cùng một nội dung nhưng cách viết nhẹ nhàng, cảm xúc sẽ khác hẳn với cách viết logic, nhiều dẫn chứng và số liệu.
Ví dụ:
Cũng là nói về việc tập luyện, nhưng nếu viết cho người từng bỏ tập thì chúng ta có thể bắt đầu bằng câu chuyện cá nhân, cảm xúc thất vọng và hành trình quay lại. Còn nếu bạn viết cho dân chuyên tập thể hình, bạn sẽ đi thẳng vào kỹ thuật, bài tập và quy trình.
Cũng là nói về tập luyện, nhưng nếu viết cho mạng xã hội thì giọng văn có thể gần gũi, tự nhiên hơn. Còn nếu viết để bán hàng thì ngữ khí nên hướng đến sự thuyết phục tập trung vào lợi ích. Hoặc nếu viết cho kênh báo chí nào đó để PR cho thương hiệu thì tốt nhất nên chọn giọng văn khách quan, trung lập.
Ngoài ra, “How” cũng bao gồm cả hình thức trình bày. Ví dụ như Viết kiểu liệt kê? Dạng kể chuyện? Infographic, slide, carousel hay video?
Rất nhiều người bắt đầu viết bằng cảm hứng và điều đó không sai. Nhưng nếu bạn muốn viết để người khác dễ đọc, dễ hiểu và làm đúng mục tiêu bạn đặt ra, thì việc xác định công thức 5W + 1H trước khi đặt bút là điều không thể bỏ qua.
Đừng coi thường bước chuẩn bị này. Vì chính nó là “bệ phóng” để bạn triển khai bài viết một cách mạch lạc, tiết kiệm thời gian chỉnh sửa và tăng hiệu quả truyền tải gấp nhiều lần.
Cuối cùng, mình muốn nhấn mạnh rằng: “Viết hiệu quả không chỉ bắt đầu từ câu chữ mà bắt đầu từ tư duy chiến lược.
Bạn có thể lưu 5W + 1H lại, viết ra giấy, dán lên màn hình máy tính, hay đơn giản là tự hỏi bản thân mỗi khi sắp viết một bài nào đó: Viết cái gì – cho ai – để làm gì – đăng ở đâu – đăng khi nào và viết như thế nào.
Ở bài viết sau, nhớ vạch rõ 5W + 1H trước khi bắt tay vào viết nha.Trong những bài viết sau, mình sẽ chia sẻ rõ hơn về How – tức là viết như thế nào để giúp bạn có cái nhìn rõ nét hơn về việc nâng cao kỹ thuật viết của mình nhé. Hi vọng bạn sẽ tiếp tục đón đọc./
Xem thêm: 4 bước tự đánh giá kỹ năng viết – Biết mình ở đâu để viết tốt hơn
CÓ THỂ BẠN CẦN NHỚ NHANH:.
Trước khi viết, đừng vội đặt bút! Hãy dừng lại vài phút và xác định rõ công thức 5W + 1H sau:
|
